گیاهان هم مانند انسان ها و حیوان ها به مواد غذایی غذایی جهت رشد نیاز دارند. کمبود هریک از این عناصر در گیاه موجب بروز نشانه هایی می شود که در پایین به بخشی از این کمبود ها می پردازیم.
آهن
آهن همانطور که عنصر کم مصرفی در گیاه است، نقش مؤثری در تولید کلروفیل دارد و وجود آن ضروری است. چنانچه خاک گیاهان قلیایی یا آهکی باشد، گیاه در جذب آهن دچار مشکل خواهد شد که معمولاً به صورت رنگ پریدگی بین رگبرگ ها بوده و خود رگبرگ ها سبز باقی می مانند و در برخی موارد مثل درخت گلابی، برگ ها سفید رنگ می شوند. در مراحل پیشرفته تر، برگها سوخته و خشک می شوند. البته باید خاطر نشان کرد که تنها کمبود آهن موجب زردی برگها نمی شود، کمبود منیزیم، نیتروژن و برخی از عناصر دیگر، آفات و بیماري هاي گیاهی و یا نور کم نیز منجر به زردی برگ ها می شود.
نیتروژن
نیتروژن جزء پرمصرف ترین عناصر غذایی گیاهان به منظور تأمین اسیدهای آمینه و نیز پروتئین سازی آن‌ها است و نیز کلروفیل مورد نیاز گیاهان مختلف از این عنصر شکل می‌گیرد. در نتیجه کمبود نیتروژن در گیاه برگ ها به رنگ زرد کم رنگ تغییر میابد. برگ های پیر به صورت کامل به رنگ زرد تغییر می کنند.
همچنین کمبود ازت در گیاه در رشد و تامین پروتئین تاثیر میگذارد. برگ ها کوچک و ساقه ها لاغر می شوند. برگ ها و شاخه ها با زاویه کمی نسبت به ساقه اصلی می ایستند. به طور کلی کمبود نیتروژن در گیاه موجب غیر قابل انعطاف و شکننده شدن برگ ها می شود و در شرایط حاد موجب توقف رشد گیاه میشود.
مس
مس همانند آهن یک عنصر ضروری برای گیاه می باشد. نقش مس در گیاه، فتوسنتز، تنفس، زنجیر انتقال الکترون، متابولیسم دیواره سلولی و محافظت از استرس اکسیداتیو و … می باشد. همچنین نقش مس در متابولیسم نیتروژن و تشکیل کربوهیدرات‌ها انکارناپذیر است که در صورت فقدان، رشد گیاه متوقف شده و کوتاه میشود. کمبود مس در گیاهانی دانه ریز مانند برخی دانه‌های روغنی (کتان، کلزا) و خردل باعث نازکی و خشکی سرشاخه‌ها میشود.
کمبود مس بیشتر در خاک های درشت دانه شنی که فاقد مواد آلی هستند رخ می‌دهد و با افزایش PH توان ریشه در جهت کشش مواد غذایی به سمت بالا کاهش خواهد یافت. همچنین تجمع بیش از حد آهن و فسفر در خاک مانع جذب مس میشود.
بور
بسته به نوع گیاه و شرایط آن علائم کمبود بور متفاوت است. بور یک ماده مغذی مهم برای رشد و سلامت تمامی محصولات است. این عنصر، یک جزء از دیواره سلول های گیاهی و ساختارهای تولید مثلی است. کمبود بور معمولاً در خاک‌های که pH بالایی دارند اتفاق می‌افتد، زیرا در این خاک‌ها این عنصر در ترکیبی قرار می‌گیرد که قابل جذب گیاه نیست. خاک هایی با محتوای ارگانیک کم و یا خاک های شنی در معرض کمبود بور قرالر دارند.
علائم کمبود بور ابتدا در بافت‌های تازه رشد یافته مانند برگهای جوان و ساختارهای تولید مثلی خود رانشان می دهد. کمبود بور به خصوص در محصولاتی با ذخیره قند بالا نظیر چغندر قند موجب خرابی قسمت های داخلی و مغز گیاه می شود.
منگنز
علائم کمبود منگنز نسبت به سایر عناصر شدت کمتری داشته و بیشتر به نوع گیاه زیرکشت مرتبط است. علائم کمبود این عنصر شباهت زیادی به علائم کمبود آهن دارد. کمبود منگنز در گیاه موجب می شود رگبرگ های برگ های میانی و بالایی همچنان سبز بماند اما لبه سایر برگ ها به رنگ سبز کم رنگ در اید. در شرایط شدید کمبود منگنز لکه‌های سبز کم رنگ و زرد رنگ روی برگ دیده می‌شوند. با گذشت زمان، در بافت های سبز آسیب های نکروز کوچک، به ویژه در حاشیه‌ها و لبه‌ها (سوختن لبه‌ها) رخ می‌دهد.
فسفر
فسفر به عنوان یکی از اجزای کلیدی در ساختار گیاه محسوب می شود و هم به عنوان یک کاتالیزور در بسیاری از واکنش های بیو شیمیایی اصلی، نقش دارد. فسفر در ساخت ATP (واحد انرژی گیاهان) نقش دارد. فسفر برای حفظ سلامت و قوت گیاه ضروری است. نحوه تشخیص کمبود فسفر در گیاه نسبت به دیگر عناصر دشوار تر است، علائم کمبود فسفر در گیاهان معمولاً رنگ آنهاست. در برگها رنگ به سمت سبز مایل به آبی تیره می رود و رنگ ساقه نیز به‌سمت بنفش تغییر می‌یابد.
پتاسیم
پتاسیم بعد از ازت، میزان مصرف بالایی در بین عناصر مورد نیاز جهت تغذیه گیاهان و باغات دارد. پتاسیم مقاومت درختان و گیاهان را افزایش داده و باعث می شود که در برابر بیماری ها و آفات و همچنین در مقابل گرما و سرمای شدید بتوانند مقاومت بالایی داشته باشند.
کمبود پتاسیم در گیاه موجب میشود در برگ هایی که به صورت دو لپه‌ای می باشد مانند برگ بوته های خیار و اکثر صیفی جات، لبه های برگ به صورت زرد و بعد از آن به رنگ قهوه ای در‌آید. این علائم از نوک برگ ها شروع شده و تقریباً شبیه به علائم خسارت شوری می باشد. همچنین این کمبود موجب خمیدگی، شکسته شدن، افتادن ساقه، بروز انواع بیماری ها آفات، پژمردگی در گیاهان، کند شدن سرعت رشد و … بشود.
گوگرد
گوگرد عنصری اساسی در تشکیل پروتئین ها، آنزیم ها، ویتامین ها و کلروفیل در گیاهان است. علائم کمبود گوگرد در گیاهان بسیار شبیه به علائم کمبود نیتروژن است. کمبود گوگرد به صورت رنگ پریدگی و زردی در برگهای جوان و قسمت‌های انتهایی گیاه ظاهر می‌گردد. از علائم دیگر می‌توان به کاهش رشد برگ نیز اشاره کرد. علامت دیگر رنگدانه بنفش یا قهوه ای قرمز است که روی برگهای جوان و پیر ایجاد میشود.
